Ons repertoire bestaat voor een groot deel uit traditionele shanty’s: Engelstalige, Nederlandse en Duitse liederen uit de zeilvaart. Daarnaast brengen we ook een aantal Nederlandse volksliedjes zoals Deventer koek, Ketelbinkie, Het kleine café aan de haven en De klok van Arnemuiden.

En ook Engelstalige (met name Ierse en Schotse) folksongs, die te maken hebben met zee, water of aanverwante onderwerpen, zoals I am sailing, The wild rover, Wiskey in the jar en Scarborough fair.

de Shanty

Een shanty is een lied dat aan boord van de grote zeilschepen werd gezongen. Ze zijn ontstaan in de tijd dat grote schepen koopwaar van verre havens en vreemde oorden over de oceanen vervoerden. De bemanning, vaak jonge mannen uit verschillende landen, deden het zware werk aan dek, in het tuig en op de ra’s. Over de hele wereld werden de shanty’s gezongen en zeelui die van schip naar schip wisselden brachten ze steeds verder, onderwijl wisselden de teksten vrolijk mee. Shanty’s zijn er in alle talen. De term “shanty” is een verengelsing van het franse chanter: zingen.

De shanty is een werklied. Het ritme geeft het tempo van het werk aan en helpt bij het gelijktijdig trekken of duwen. Zingen tijdens het werk maakte het zware werk wat minder moeilijk en “vele handen maakten licht werk”. De shanty is een lied met coupletten en refreinen. Eén van de matrozen fungeerde als shantyman, hief een ritmisch lied aan en de rest van de bemanning brulde het refrein mee en liep ondertussen te buffelen aan de kaapstander, trok aan ankertouwen of hees de zeilen. Hoe sneller de shantyman zong des te sneller liepen en trokken de kerels. Zo ontstond de uitdrukking: “A good shantyman is worth four hands on the rope”. Als het werk langer duurde dan het lied, verzon hij ter plekke nieuwe coupletten. Vaak hoe schunniger hoe beter. Veelal over drank en vrouwen, zeemeerminnen en bijgeloof, slechte koks. Hardhandige, drankzuchtige kapiteins en stelende officieren, zingend kon je op alles en iedereen schelden……

Met de komst van de stoomschepen raakten de shanty’s in vergetelheid. De belangrijkste onderzoeker en verzamelaar was Stan Hugill (1906-1992). Hij schreef het voor iedere serieuze shanty-liefhebber bekende “Shanty’s form the Seven Seas”. Vandaag de dag putten nog veel shantykoren inspiratie uit zijn “Shanty-bijbel”.

Er zijn verschillendde soorten liederen, afhankelijk van het soort werk.

Short haul shanty’s waren voor werk waarbij men snel aan het touwwerk moest trekken. Bijvoorbeeld bij hijsen van kleine zeilen of het opschieten van lijnen.

Voorbeeld: the drunken sailor.

Long haul shanty’s of halyard shanty’s waren voor het zwaardere werk. Bijvoorbeeld om de ra’s op te hijsen. Hiervoor was een shanty vereist die de mannen rust gaf tussen het trekken aan de touwen. Dit type shanty heeft over het algemeen na iedere regel een refreinregel.

Voorbeeld: John Kanakana.

Capstan shanty’s (of windlass shanty’s) werden gebruikt voor repeterend werk met een vast ritme. Ze werden hoofdzakelijk gebruikt voor het ophalen van het anker en de zware ankerketting. Dit werd gedaan door de kaapstander in de rondte te draaien. Dit duurde vaak lang en was zwaar werk.

Voorbeelden: Rolling home, Bound for South australia, Up she goes.

Pumpshanty’s

Houten schepen waren niet geheel waterdicht; het hout zette uit en kromp bij temperatuurswisselingen en dus moest het water er weer uit worden gepompt.

Whaling shanty’s

Het leven aan boord van een walvisvaarder was slechter dan op welk ander type schip. De zeereizen duurden over het algemeen twee of drie jaar, en er was altijd die stank van walvisolie. De jacht op walvissen kon er toe leiden dat een sloep een slag met de staart van een walvis kreeg waardoor het averij opliep.

Voorbeeld: The Wellerman

Forebitters

Naast de shanty’s die tijdens het werk werden gezongen kennen we ook de Forebitters, ook wel forecastleliedjes: genoemd naar de forecastle, het verblijf van de bemanning. Dit zijn liederen die in de spaarzame vrije tijd aan boord werden gezongen. Liedjes van heimwee en verlangen, want een zeeman op de zee verlangt altijd naar huis en eenmaal thuis verlangt hij weer naar het “vrije” leven op zee. Maar ook humoristische liederen, waarvan de bemanning de slappe lach kreeg, goed om de spanning weg te werken. Natuurlijk gingen het dan over zaken als liefde, avontuur, medelijden, bijzondere personen, gevechten, of eenvoudigweg over alledaagse dingen.

Voorbeelden: Samoa, Isle of Tyree, Dark island, John Browns daughter.